Het Dwarsdiep is onderdeel van het Natuurnetwerk Nederland (NNN) en valt onder de Kaderrichtlijn Water (KRW). Voor beide programma’s zijn specifieke doelen geformuleerd om de natuur- en waterkwaliteit te behouden of te verbeteren.
Binnen het NNN streven we onder andere naar de ontwikkeling van graslanden, begroeiing met plantensoorten die afhankelijk zijn van kwelwater en de dieren die daarbij horen. Gedetailleerde informatie over de natuurdoelen vanuit het NNN vindt u in het Natuurbeheerplan van de provincie Groningen.
Voor de KRW verbeteren we de omstandigheden voor waterplanten en waterdieren. Daarbij richten we ons op twee thema’s:
1. Het verbeteren van de waterkwaliteit, gericht op een lagere voedselrijkdom.
2. Het verbeteren van de ecologie, met een evenwichtige samenstelling van vissen, waterplanten en kleine waterdiertjes.
Voor vissen creëren we gebieden waar ze goed kunnen paaien, opgroeien en foerageren (zoeken naar eten). Hiervoor willen we meer stromingsvariatie, verschil in bodemstructuur en afwisseling tussen zon en schaduw. Meer informatie over de KRW is te vinden op de website van Waterschap Noorderzijlvest, maar ook in deze factsheet op het Waterkwaliteitsportaal.
In het Dwarsdiep komt diep grondwater vanuit Drenthe onder druk omhoog. Dit noemen we kwel. Binnen het natuurnetwerk herstellen we kwetsbare natuur die afhankelijk is van dit kwelwater. Door de sloten ondieper te maken, voorkomen we dat dit kwalitatief goede grondwater direct afgevoerd wordt naar het Dwarsdiep. Zo kan het kwelwater aan de oppervlakte komen en blijft het beschikbaar voor kwetsbare planten- en diersoorten.
De waterkwaliteit bestaat uit ecologische en chemische waterkwaliteit Om deze te verbeteren, pakken we beide aspecten aan. Voor de ecologische waterkwaliteit hebben we eerder al het moerasgebied in de Marumerlage en diverse vispassages aangelegd. Daarnaast verbeteren we de ecologie in en rond het water op verschillende manieren:
• door stenen, takkenbossen en boomstronken in de beek te plaatsen, ontstaat een betere leefomgeving voor vissen en waterdiertjes.
• natuurvriendelijke oevers bevorderen de groei van onderwaterplanten, wat gunstig is voor kleine waterdieren en jonge vissen.
• door ander beheer en onderhoud blijven meer waterplanten staan.
De chemische waterkwaliteit verbeteren we door de lozing van gezuiverd afvalwater verminderen. Momenteel wordt rioolwater gezuiverd in Marum en vervolgens geloosd op het Dwarsdiep. Het rioolwater gaat in 2025 via een persleiding naar een nieuwe zuivering bij Gaarkeuken. Het gezuiverde water komt dan niet meer in het Dwarsdiep terecht.
De afwatering vanuit het landbouwgebied en dorpen blijft ongewijzigd. Wel werken we in ons hele beheergebied samen met de agrarische sector om de uitstoot vanuit de landbouw zoveel mogelijk te beperken.
Als de waterberging wordt ingezet, houden we water vast dat normaal door het Dwarsdiep stroomt. Dit water komt van het bovenstroomse gebied, onder andere vanaf de zuidkant van de A7 en vanuit Noordwijk.
Het baggeren is nodig om de watergang op de juiste manierondieper te maken. In de loop der tijd slibt een watergang namelijk altijd dicht met modder. Voor de ontwikkeling van nieuwe natuur en een goede doorstroming van het water is een stabiele waterbodem essentieel. Daarom halen we de modder uit de watergang tot op de vaste bodem.
Als we dit niet zouden doen, zakt de nieuwe laag grond weg in de modder en drukt het alle modder omhoog. Om de gebaggerde modder/slib te kunnen hergebruiken, moet het eerst indrogen tot het vaste grond is. Pas daarna is de grond geschikt om te gebruiken bij het ondieper maken van watergangen of bij de aanleg van kaden.
Ja, de eindhoogte van de kades zal maximaal rond de 1,5 meter boven het maaiveld uitkomen. Bij de meeste kades is het vaak wel nodig om tijdelijk extra hoogte aan te brengen om verzakking en zetting van de bodem te compenseren. Hierdoor zullen de kades in eerste instantie enkele decimeters hoger zijn. De benodigde extra hoogte wordt berekend op basis van de draagkracht van de bodem en de gebruikte grond. Het uitgangspunt is dat een kade duurzaam blijft functioneren (circa 50 jaar) en op kerende hoogte blijft.
De hydroloog van Prolander heeft verspreid over het gebied aangegeven waar peilbuizen moeten worden geplaatst. Dit geldt zowel voor binnen als buiten het in te richten gebied. Omdat een peilbuis het grondwater over een groter gebied monitort, is het niet nodig om overal een peilbuis te plaatsen. In december 2024 zijn, naast de al eerder geplaatste peilbuizen, nog 10 peilbuizen toegevoegd in het Dwarsdiep en één in Polder de Dijken-Bakkerom, ter vervanging van een eerder geplaatste peilbuis. Het meetnet dat nu is aangelegd geeft een goed beeld van de huidige en de toekomstige grondwaterstand in en rond het in te richten gebied.
Als u een peilbuis op uw grond wilt, kunt u contact opnemen met Prolander. Samen met een hydroloog wordt dan beoordeeld of het zinvol is om een peilbuis te plaatsen, of dat er bijvoorbeeld een peilbuis in de buurt gebruikt kan worden voor monitoring van de grondwaterstanden in uw omgeving.
De afgelopen tijd zijn er meerdere sessies georganiseerd met inwoners en ondernemers om wensen en kansen voor recreatief medegebruik in kaart te brengen. Dit heeft een lijst aan ideeën opgeleverd: van suggesties voor tracés, de inrichting van diverse routes, beleefpunten en uitkijkpunten tot het bieden van ruimte voor evenementen of overnachtingsmogelijkheid.
De rode draad in deze ideeën waren steeds de bijzondere verhalen vanuit de cultuurhistorie en de natuurlijke omgeving als aantrekkelijk decor. Er waren echter ook bewoners die liever geen verstoring van de rust en privacy van het gebied willen en het gebied daarom niet te aantrekkelijk voor bezoekers willen maken.
Al deze wensen proberen we zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen en zijn meegenomen bij het ontwikkelen van het schetsontwerp. In 2025 werken we de plannen verder uit. Eerst in het Voorlopig Ontwerp (VO) en daarna in het Definitief Ontwerp (DO). Deze plannen worden met gebiedspartners, betrokkenen en belangstellenden besproken, tijdens één of meerdere gebiedsavonden, waar u kunt reageren op het ontwerp.
We onderzoeken op dit moment het voorstel om langs het stroomgebied van de Oude Riet meerdere uitzichtpunten aan te leggen. Het exacte aantal is nog niet bekend.
Voor de uitkijkpunten zoeken we naar geschikte plekken in samenhang met de wandelpadenstructuur. De uitzichtpunten krijgen een gezamenlijke, herkenbare uitstraling. Daarnaast houden we bij de vormgeving en de locatie rekening met vandalisme én de mogelijkheid om een aantal uitkijkpunten toegankelijk te maken voor rolstoelgebruikers en anderen die moeilijk kunnen lopen.
Nee, een officiële zwemwaterlocatie moet voldoen aan strenge eisen. Het Dwarsdiep voldoet niet aan deze eisen. Zo is een zwemwaterlocatie niet goed te combineren met de natuurdoelen, is de waterkwaliteit nu niet voldoende en is het water niet goed bereikbaar voor hulpdiensten.
Op twee plekken komen nieuwe kanosteigers, nabij de nieuwe fietsbrug. Deze zijn ook geschikt als locatie om te vissen.
In het Dwarsdiep komen enkele drempels en het oostelijke deel wordt ondieper gemaakt. Hierdoor is het niet mogelijk om met een boot of sloep te varen. Het blijft wel mogelijk om met de kano over het Dwarsdiep te varen.
De bestaande fietsbrug en fietsdoorsteek ligt midden in een gebied met kwetsbare natuur. Het voorstel is daarom om de fietsdoorsteek inclusief de brug te verplaatsen naar het westen. Dit is een open gebied. Hier is minder kans op verstoring van de natuur.
De exacte locaties zijn nog niet bekend. Wel zijn er een aantal nieuwe wandelroutes uitgewerkt. Qua fietsroutes verandert er niet veel. De bestaande routes blijven, alleen de brug over het Dwarsdiep wordt in westelijke richting verplaatst en daarmee ook het aanliggende fietspad. De wandelroutes zullen de komende maanden verder worden uitgewerkt. We luisteren hierbij naar de verschillende ideeën van bewoners en mensen uit de omgeving.
We hebben veel reacties gehad van omwonenden en mensen uit het gebied. De reacties zijn soms tegengesteld. In het project draait het steeds om het maken van afwegingen tussen verschillende uitgangspunten en belangen: natuur- en waterdoelen, de privacy van bewoners, de beleving door recreatie, en het eigendom, beheer en onderhoud van paden en objecten. Afgesproken is dat maatregelen alleen voor uitvoering in aanmerking komen wanneer vooraf duidelijk is wie het in eigendom gaat krijgen en wie het gaat beheren en onderhouden.
Er zijn echter ook knelpunten: zoals het feit dat sommige mensen geen wandelpaden willen, terwijl anderen juist wel voorstander zijn. Deze afweging leggen we per knelpunt voor aan de gebiedscommissie. Tijdens de vergadering van de gebiedscommissie op 14 april 2025 wordt de gebiedscommissie gevraagd om een advies uit te brengen over de te nemen recreatieve maatregelen. Dit advies wordt gegeven aan de opdrachtgevers, de provincie Groningen en waterschap Noorderzijlvest. De opdrachtgevers bepalen of een maatregel wordt uitgewerkt in het definitieve ontwerp. Voor het advies wordt een keuzedocument opgesteld, waarin alle belangen afgewogen worden.
Het projectteam van de gebiedsontwikkeling werkt een voorlopig en definitief ontwerp uit. Dit ontwerpwordt vervolgens op inloopavonden en in keukentafelgesprekken besproken. Daarna wordt het ontwerp ter advisering voorgesteld aan de gebiedscommissie Zuidelijk Westerkwartier. De gebiedscommissie adviseert provincie en waterschap of het ontwerp past bij de doelstellingen en opgaves. De gebiedscommissie neemt in haar advies de vragen en zorgen uit de omgeving mee.
Vervolgens besluiten de provincie en het waterschap, na het afwegen van alle feedback en adviezen, of het ontwerp uitgevoerd kan worden. Er volgt voor het ontwerp van het gebied geen formeel besluit waar bezwaar en beroep op mogelijk is, omdat het ontwerp de uitwerking is van het PIP en Peilbesluit. Deze zijn al formeel vastgesteld en hier was wel formele inspraak, bezwaar en beroep op mogelijk.
Desondanks willen de provincie en het waterschap dat belanghebbenden met het ontwerp meedenken en hun wensen kunnen delen. Daarom investeren we in buurtgesprekken en bewonersavonden, zodat we zoveel mogelijk reacties kunnen meenemen in het definitieve ontwerp.
Daarnaast zijn er nog vergunningen nodig voor enkele grotere bouwwerken, zoals een gemaal en de aanpassingen aan het watersysteem. Daarvoor gelden de reguliere bezwaarprocedures.
Over de openbare wegen en fietspaden is het mogelijk om met honden te wandelen. In het natuurgebied en op wandelpaden zijn honden niet toegestaan. We weten dat er een wens is voor een losloopgebied of loslooppad. Dat is lastig in te passen. We zoeken nog naar een rondje in de buurt van Boerakker. We leggen deze wens voor aan de Gebiedscommissie.
Het gebied is vanuit alle dorpen toegankelijk. We verkennen de mogelijkheden met diverse partijen en grondeigenaren om ontbrekende wandelverbindingen richting de dorpen nog nader in te vullen.
• Eind 2022 is het schetsontwerp opgeleverd. In dit ontwerp hebben wij alle doelen en wensen samengebracht en afgewogen.
• In februari 2023 is het schetsontwerp gepresenteerd op de informatieavond.
• Van 2023 tot2025 werken we de plannen in detail uit. Eerst in het Voorlopig Ontwerp (VO) en daarna in het Definitief Ontwerp (DO).
Het Voorlopig Ontwerp bespreken we met gebiedspartners, betrokkenen en belangstellenden in één of meerdere gebiedsavonden. Hierna stellen we het Definitief Ontwerp op. Het Definitief Ontwerp (DO) gebruiken we om de benodigde vergunningen aan te vragen. De vergunningen komen ter inzage voor inspraak te liggen.
• In de zomer van 2025 verwachten we dat het ontwerp is afgerond, en dat we daarna het werk kunnen aanbesteden.
• In het voorjaar van 2026 kan de uitvoering beginnen.
• De verwachting is dat de werkzaamheden in 2026 en 2027 plaatsvinden.
Dit zal rond de zomer van 2025 zijn, zodra het concept van het definitieve ontwerp klaar is.
Bij het uitwerken van de plannen gaan we er vanuit dat alle benodigde grond voor het natuur- en waterbergingsgebied op enig moment beschikbaar komt.
De opdrachtgevers hanteren een grondbeleid waarbij we op vrijwillige basis en met maatwerk alle benodigde gronden beschikbaar krijgen. Een wijziging van het grondbeleid is een bestuurlijke keuze.
Ja, Prolander stelt een overzicht op met direct aanwonenden en betrokkenen. Deze adressen zijn en worden vanuit Prolander benaderd voor een keukentafelgesprek. Informatie uit deze gesprekken is input voor het ontwerp en de benodigde maatregelen. Wordt u vanuit Prolander niet benaderd en heeft u wel vragen? Dan kunt u contact opnemen met Prolander.
Zodra het Voorlopig Pntwerp (VO) is uitgewerkt en als het Definitief Ontwerp (DO) klaar is, worden de detailuitwerkingen eerst aan de keukentafel besproken met direct aanwonenden/betrokkenen. Ook wordt het concept VO en DO in een gebiedsavond gepresenteerd en besproken.
Dit is nu nog niet bekend. De focus van de opdrachtgevers ligt nu op fase 1, omdat het gebied met een waterbergingsopgave prioriteit heeft.
Ja. Sinds de invoering van de wet Archeologische Monumentenzorg uit 2007, zijn gemeenten verplicht een archeologische verwachtingswaarde op te nemen in hun bestemmingsplannen. Meer informatie over deze eisen vindt u op de website van Bij12.
Afgelopen tijd zijn er vooral veel technische onderzoeken gedaan. Als u een onderzoek en de uitkomsten wilt inzien, kunt u een afspraak maken met Prolander. Op het projectbureau kunt het onderzoek bekijken en kunnen wij u waar nodig toelichting geven.
Ja, deze opmerking nemen we mee in de uitwerking van het schetsontwerp van het Voorlopig Ontwerp (VO) en Definitief Ontwerp (DO).