De Lettelberterbergboezem ligt binnen het Zuidelijk Westerkwartier, aan de oostkant van het Lettelberterdiep, net boven de A7. In 2003 heeft het waterschap Noorderzijlvest de Lettelberterbergboezem ingericht voor waterberging, landbouw en natuur. Een ‘boezem’ is een watercomplex als bergplaats voor polderwater. De bergboezem heeft een oppervlakte van circa 100 hectare en kan 500.000 m3 water opvangen. De kades rond de waterberging zijn verhoogd om ook in de toekomst het water goed te kunnen keren. De waterinlaten, uitlaat en stuw zijn vervangen en geautomatiseerd. Daarmee is de bergboezem klaar voor de toekomst.

Kaart: Projectgebied Lettelberterbergboezem

Opgave

Waterschap Noorderzijlvest heeft de opgave om de regionale keringen (veelal kades) duurzaam op juiste hoogte te brengen. Deze hoogte is minimaal +0 NAP. Dit staat voor Normaal Amsterdams Peil en is gelijk aan het gemiddelde zeeniveau van de Noordzee. Daarnaast heeft de EU een richtlijn vastgesteld om de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater te verbeteren. Deze Kaderrichtlijn Water (KRW) is in Nederland vertaald in doelen en afspraken. Binnen de Lettelberterbergboezem zijn enkele KRW-maatregelen uitgevoerd. 

Het gebied bestaat uit een open landschap met open water. Er zijn vochtige en droge graslanden en veldjes met ruige begroeiing. De open plassen zijn een paaiplaats voor vissen en een leefgebied voor libellen en rustplaats voor ganzen en eenden, bijvoorbeeld de kolgans, brandgans en smient. In de rietoevers broeden rietvogels, zoals de rietzanger. In de ruige veldjes broeden vogels en vinden zoogdieren beschutting. Enkele sloten hebben natuurvriendelijke oevers: goed voor de natuur en de waterkwaliteit.

Daarnaast draagt de Lettelberterbergboezem ook bij aan de veiligheid tegen wateroverlast. In het gebied is ruimte voor de tijdelijke opvang van water. Om de bergboezem zo goed mogelijk te laten werken zijn de kunstwerken, twee inlaten en één uitlaat, vervangen. Kunstwerken in waterhuishoudkundige zin zijn door mensen gemaakte bouwwerken zoals stuwen en gemalen. Alle werkzaamheden zijn gecombineerd en uitgevoerd binnen de gebiedsontwikkeling Zuidelijk Westerkwartier.

De Lettelberterbergboezem werd in 2003 geoptimaliseerd en omgevormd van een bergboezem naar de eerste locatie voor waterberging in het Zuidelijk Westerkwartier. Eind vorige eeuw konden het Lauwersmeer en de beken en kanalen te weinig water opslaan en afvoeren. Door de bodemdaling in Noord-Groningen werd water afvoeren naar zee lastiger. Een extra pomp bij gemaal De Waterwolf was niet voldoende. Wat wel kon helpen, was tijdelijke wateropslag op het laagste punt van het gebied van Waterschap Noorderzijlvest. Dat punt was het Zuidelijk Westerkwartier, bij Lettelbert. 

Wat hebben we gedaan? 

• De kades rond de Lettelberterbergboezem zijn gestabiliseerd en verhoogd. In de kade van het Lettelberterdiep, voor de woning in de Lettelberterbergboezem, is een damwand aangebracht om deze duurzaam op kerende hoogte te houden. 
• De kunstwerken, twee waterinlaten vanaf het Lettelberterdiep, zijn vernieuwd en geautomatiseerd. Eén uitlaat aan de oostzijde is vernieuwd en geautomatiseerd.
• Een klein deel in de zuidwesthoek, het zogenaamde pootje, is ‘vrij voor de boezem gelegd’. De waterstand beweegt nu mee met de waterstand van het Lettelberterdiep. Dit is een KRW-maatregel.
• Een aantal sloten in de bergboezem heeft een natuurvriendelijke oever gekregen. Ook dat is een KRW-maatregel. De grond die uitgegraven is bij de aanleg van de natuurvriendelijke oevers is gebruikt om de kades op te hogen en te stabiliseren.
• Het Lettelberterdiep heeft aan beide zijden een nieuwe beschoeiing, een constructie die de oever of waterkant beschermt tegen afkalven en golfslag. De beschoeiing is nodig omdat het water sneller stroomt wanneer de waterberging in De Drie Polders wordt ingezet. Dat kan schade toebrengen aan de oevers (kades) van het Lettelberterdiep als ze niet in goede conditie zijn.
• De Klaas Doornbosbrug over het Lettelberterdiep is vernieuwd. 

Waar staan we nu? 

De Lettelberterbergboezem is weer klaar voor de toekomst. Het gebied is in eigendom bij Waterschap Noorderzijlvest. Een pachter beheert het gebied en laat zijn koeien en schapen er grazen. In de herfst en winter beweegt het water in de berging vrij mee met de waterstand van het Lettelberterdiep.

Wandelaars kunnen over de kades langs de bergboezem lopen, tussen de Klaas Doornbosbrug over het Lettelberterdiep aan de zuidkant en het Hoendiep aan de noordkant. Deze route is onderdeel van een langere wandelroute die aansluit op de wandeling door De Drie Polders. Let op: in de bergboezem en de Drie Polders zijn honden niet toegestaan.

De plannen voor dit gebied zijn opvraagbaar bij Prolander via info@zuidelijkwesterkwartier.nl.